Zwolnienie lekarskie potocznie nazywamy L4, gdyż w przeszłości tak był nazwany formularz zwolnienia. Jest to istotny element w systemie ochrony zdrowia oraz prawa pracy w Polsce. L4 to dokument, który zabezpiecza pracownika w momencie jego niezdolności do pracy, wywołanej chorobą, albo innym medycznie uzasadnionym stanem. Wokół świadczenia L4 wciąż narasta wiele pytań i kontrowersji związanych głównie z kontrolami przez ZUS i odpowiedzialnością pracodawcy i pracownika.
L4 ma służyć powrotowi do zdrowia w dogodnych warunkach dla osoby chorej – nie należy wobec tego wykorzystywać zwolnienia chorobowego do innych celów niż te wskazane przez lekarza. Takie nadużywanie swoich praw może skutkować konsekwencjami, które wyciągnie ZUS.
Na płatnym zwolnieniu lekarskim można być aż do 182 dni. Okres ten wydłuża się do 270 dni w przypadku kobiet w ciąży i osób chorych na gruźlicę. Jeżeli po tym czasie pracownik nie jest zdolny do wykonywania zawodu, może on ubiegać się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego.
Zwolnieniu lekarskiemu podlegają pracownicy, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Wydawane jest ono wtedy, kiedy ich nieobecność w pracy jest usprawiedliwiona przez lekarza, który określił, że stan zdrowia pacjenta na dany moment nie pozwala mu wykonywać pracy. Pracownik, który posiada ubezpieczenie chorobowe może być objęty świadczeniem pieniężnym w wysokości 80% średniej miesięcznych wynagrodzeń, które uzyskał w przeciągu ostatniego roku. Istnieją jednak wyjątki, kiedy pracownik otrzymuje 100% wynagrodzenia. Należą do nich:
-
dolegliwości związane z ciążą
-
wypadek w drodze do lub z pracy
-
udział w badaniach jako dawca tkanek, narządów czy komórek
Jednym z najczęściej zadawanych pytań jest - czy zwolnienie lekarskie obejmuje dni wolne od pracy? Kodeks pracy mówi, że zasiłek chorobowy przysługuje również za dni wolne od pracy, takie jak święta czy weekendy. Pracownik otrzymuje zatem wynagrodzenie za cały czas pobytu na zwolnieniu lekarskim.
Pracownik świadomie nieprawidłowo wykorzystujący zwolnienie lekarskie musi liczyć się z tym, że może ponieść poważne konsekwencje. ZUS kontroluje, czy pracownik faktycznie jest chwilowo niezdolny do pracy. W momencie, kiedy inspektor zakwestionuje rzetelność zwolnienia, może zdarzyć się tak, że pracownik straci prawo do świadczenia. Pracodawca może nałożyć kary dyscyplinarne, do których należy między innymi zwolnienie z pracy.
Należy pamiętać, że zwolnienie lekarskie powinno brać się w uzasadnionych przypadkach, takich jak:
-
choroby zakaźne - jest to bardzo istotne aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby w miejscu pracy chorego
-
rekonwalescencja. Po różnych operacjach i zabiegach medycznych wymagany jest czas na powrót do pełnej sprawności.
-
poważna choroba. Istnieje wiele takich schorzeń, w przypadku których dalsza praca mogłoby pogorszyć stan zdrowia.
Dbanie o zdrowie. Należy regularnie wykonywać badania kontrolne, aby skutecznie unikać długotrwałych zwolnień lekarskich. Należy pamiętać, że profilaktyka jest lepsza od leczenia.
Komunikacja z pracodawcą. Aby zapobiec ewentualnym problemom i nieporozumieniu w miejscu pracy zawsze warto informować pracodawcę o planowanym zwolnieniu i jego przyczynach, o ile to możliwe.
Unikanie nadużyć. pamiętaj aby nie nadużywać zwolnienia lekarskiego, gdyż powinno być ono wykorzystywane tylko w uzasadnionych przypadkach. Nadużywanie takiego świadczenia może doprowadzić do poważnych konsekwencji, do których należy konieczność zwrotu niesłusznie pobranych świadczeń czy utrata pracy.
Dokładne planowanie. Jeżeli zwolnienie lekarskie może być przewidziane, na przykład z racji wcześniej zaplanowanego zabiegu lub operacji, warto skonsultować je z pracodawcą lub współpracownikami, aby nie powodowało zakłóceń w pracy.
Aby obliczyć L4 należy odjąć składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe. W tym celu od podstawy wynagrodzenia chorobowego należy odjąć 13,71%.
Wynagrodzenie za jeden dzień niezdolności do pracy wynosi 1/30 podstawy wymiaru świadczenia chorobowego dla osoby ubezpieczonej - jest to podstawa po pomniejszeniu składek, dzielona przez 30 dni. Wynik, który otrzymujemy musimy pomnożyć przez procent wynagrodzenia, które przysługuje za okres zwolnienia lekarskiego – wtedy wychodzi nam wynagrodzenie za jeden dzień chorobowy. Tę liczbę następnie musimy przemnożyć przez liczbę dni, w których nie jesteśmy zdolni do pracy.
Jeżeli pracownik choruje na schorzenie wymagające wzięcia dłuższego niż 5 dni zwolnienia, nieuniknionym jest korzystanie z niego również przez weekend. Należy pamiętać, że prawo nie przewiduje udzielenia przerwy podczas zwolnienia lekarskiego na weekendy.
Od stycznia 2022 roku zachowanie ciągłości zwolnienia lekarskiego (L4 za weekend) jest możliwe także w sytuacji, gdy pracownik, który był na zwolnieniu lekarskim do piątku z powodu jednej choroby, w poniedziałek ponownie idzie na zwolnienie – nawet jeśli nowa dolegliwość nie ma związku z poprzednią. Przykładowo, jeśli pracownik w piątek kończył zwolnienie lekarskie z powodu anginy, a w poniedziałek złamał nogę i ponownie poszedł na L4, dni pomiędzy zwolnieniami (w tym weekend) wliczają się do ogólnej puli zwolnienia (L4 wstecz).
Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownik na zwolnieniu lekarskim ma prawo do wynagrodzenia za każdy dzień niezdolności do pracy, w tym także za weekendy i dni świąteczne.
Wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest przez pracodawcę przez 33 dni (dla pracowników powyżej 50. roku życia – przez 14 dni). Jego wysokość zależy od przyczyny niezdolności do pracy. W przypadku choroby lub kwarantanny wynosi ono 80% podstawy wymiaru pensji, natomiast w sytuacji ciąży, wypadku w drodze do lub z pracy, a także w przypadku konieczności przejścia specjalistycznych badań lekarskich związanych z dawstwem komórek lub narządów, pracownikowi przysługuje 100% wynagrodzenia.
Po upływie 33 (lub 14) dni zwolnienia lekarskiego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy, który wypłaca ZUS. Podobnie jak wynagrodzenie chorobowe, zasiłek ten wynosi 80% (lub – w określonych przypadkach – 100%) podstawy wymiaru pensji.
Jeśli zwolnienie lekarskie obejmuje weekend, pracownik otrzymuje wynagrodzenie chorobowe w wysokości 80% podstawy wynagrodzenia. Należy jednak pamiętać, że dni weekendowe są odliczane od ogólnej rocznej puli zwolnienia, która wynosi maksymalnie 182 dni. W przypadku długotrwałej niezdolności do pracy, może zabraknąć dni na kolejne zwolnienia.
Podobnie jak w przypadku L4 obejmującego weekend, jeśli pracownik jest na zwolnieniu lekarskim, a w jego grafiku znajdują się dni wolne, przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe za ten czas.
Decyzja o długości zwolnienia lekarskiego powinna opierać się na rzeczywistych potrzebach zdrowotnych. Pracownik powinien brać pod uwagę zarówno swoje zdrowie, jak i konsekwencje dla pracodawcy oraz współpracowników. Ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich i uczciwe korzystanie z tego świadczenia, aby system zwolnień lekarskich działał prawidłowo, a pracownicy mogli wracać do zdrowia bez obaw o swoje zatrudnienie.
