Twoja wiadomość została wysłana pomyślnie
Twoja wiadomość została wysłana pomyślnie
Ospa wietrzna to powszechna choroba zakaźna występująca głównie u dzieci, spowodowana wirusem ospy wietrznej i półpaśca (Varicella-zoster virus - VZV, znanym też jako ludzki herpeswirus 3, ang. human herpesvirus - HHV-3). Dorośli rzadko zapadają na tę chorobę, ponieważ z powodu dużej zakaźności często przechodzą ospę wietrzną w dzieciństwie, co daje im długotrwałą odporność i chroni ich przed chorobą w późniejszym życiu. Jednakże, jeśli dorosły nie miał styczności z ospą wietrzną w młodości ani nie został zaszczepiony, może zachorować na tę chorobę w każdym wieku.
Ospa wietrzna to schorzenie, które występuje wyłącznie u ludzi - źródłem zakażenia są osoby chore na ospę wietrzną lub półpasiec. Zakażenie może nastąpić drogą powietrzną oraz przez bezpośredni kontakt. Ospa wietrzna jest niezwykle zakaźna - po kontakcie z osobą chorą, około 90% podatnych na zakażenie osób również zachoruje. Wirus przenosi się drogą kropelkową oraz „w powietrzu” na odległość do kilkudziesięciu metrów, co wyjaśnia nazwę tej choroby. Zaraźliwe są wydzieliny z dróg oddechowych oraz płyny z pojawiających się pęcherzyków, które są charakterystycznym objawem ospy wietrznej.
Osoba chora na ospę wietrzną jest w stanie zakażać ludzi wokół siebie na 1-2 dni przed wystąpieniem wysypki, aż do momentu, gdy wszystkie pęcherzyki zasychają, co z reguły zajmuje około tygodnia. Niemniej jednak w praktyce nie odnotowano przypadków zakażeń po piątym dniu wysypki.
Czas wylęgania, czyli okres między wprowadzeniem wirusa do organizmu a pojawieniem się pierwszych symptomów, trwa od 10 do 21 dni, zazwyczaj od 2 do 3 tygodni. U osób z osłabionym układem odpornościowym czas wylęgania może wydłużyć się nawet do 4 tygodni.
Ospa wietrzna dotyka niemal wszystkich osób, które nie zostały zaszczepione. Jest to najpowszechniejsza choroba zakaźna zgłaszana w Polsce – co roku rejestruje się około 200 tysięcy przypadków, głównie wśród najmłodszych. Obecnie, największym ryzykiem zachorowania objęte są dzieci w wieku przedszkolnym, od 3 do 5 lat. Wbrew powszechnym opiniom, zachorowania wśród dorosłych są stosunkowo częste. W 2012 roku odnotowano w Polsce 208 tysięcy przypadków, a ponad 1300 osób wymagało hospitalizacji. Ponad 17 tysięcy zachorowań miało miejsce u pacjentów powyżej 15. roku życia, w tym niemal 12 tysięcy wśród dorosłych. Ospa wietrzna dotknęła nawet osoby w wieku 70-80 lat (około 200 przypadków). W związku z starzejącym się społeczeństwem oraz malejącą liczbą dzieci w rodzinach, można prognozować, że przypadki ospa wietrznej będą występować w starszych grupach wiekowych i coraz częściej będą dotyczyć dorosłych. Ospa wietrzna pojawia się najczęściej w chłodniejszym okresie roku, głównie jesienią i zimą, chociaż przypadki można zauważyć przez cały rok.
Objawy ospy wietrznej u dorosłych są podobne do tych występujących u dzieci, lecz u osób dorosłych choroba ma cięższy przebieg i częściej dochodzi do powikłań.
Okres zwiastunów
Okres zwiastunów jest krótki, zazwyczaj trwa od jednego do dwóch dni. U dorosłych choroba na początku objawia się gorączką, która może być dość wysoka i osiągać temperaturę do 40°C, bólem głowy oraz ogólnym złym samopoczuciem. Często występują również utrata apetytu, uczucie zmęczenia oraz nudności.
Okres wysypki
Po okresie zwiastunów na skórze pacjenta zaczynają pojawiać się wysypki, które początkowo mają postać plamek, następnie przekształcają się w grudki, a później w charakterystyczne dla ospy wietrznej pęcherzyki wypełnione przezroczystym płynem. Z biegiem czasu pęcherzyki zmieniają się w mętne krosty, które zasychają, tworząc strupy, które odpadają po kilku dniach. Proces przejścia od plamki do strupka trwa około sześciu dni. Wysypka zazwyczaj towarzyszy świądowi. Ponieważ wysypki pojawiają się w rzutach (najczęściej w 2-3 grupach), można zaobserwować różne stadia rozwoju wykwitów jednocześnie (wielopostaciowość), co jest typowe dla ospy wietrznej. Liczba wykwitów u dorosłych zwykle przekracza pięćset, co oznacza, że niemal nie ma miejsca na tułowiu bez wykwitów, które zmieściłaby dłoń. Wykwity stopniowo wysychają i przekształcają się w strupy, które powoli odpadają. Zazwyczaj ustępują w ciągu około tygodnia, ale całkowite zniknięcie zmian może zająć od dwóch do trzech tygodni. Wysypce towarzyszą objawy ogólne, takie jak gorączka i złe samopoczucie, które mogą utrzymywać się przez kilka dni.
Umiejscowienie zmian
Najwięcej zmian skórnych zazwyczaj występuje na tułowiu, nieco mniej na twarzy oraz włosach głowy. Najrzadziej zmiany te pojawiają się na kończynach, a dłonie i stopy rzadko są nimi dotknięte. Sporadyczne wykwity mogą też występować na błonach śluzowych w jamie ustnej (np. na podniebieniu twardym i policzkach), w okolicy narządów płciowych oraz rzadziej na spojówkach oczu.
Zakażenie ospą wietrzną u dorosłych zazwyczaj przebiega w sposób umiarkowany lub ciężki. Szczególne trudności mogą mieć osoby z osłabionym układem odpornościowym (w zaawansowanych stadiach HIV, białaczki, z rozprzestrzenionymi nowotworami oraz z immunosupresją po przeszczepach) lub z poważnymi schorzeniami dermatologicznymi, takimi jak atopowe zapalenie skóry, zwłaszcza w leczeniu miejscowym glikokortykosteroidami. Najczęstszym skutkiem ospy wietrznej są wtórne bakteryjne infekcje zmian skórnych, które mogą prowadzić do poważnych problemów ropnych, w tym sepsy, a po wyleczeniu mogą zostawić niewielkie blizny.
Do najpoważniejszych powikłań zalicza się zapalenie płuc, które jest szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży. Zapalenie płuc występuje u jednego na dziesięciu dorosłych pacjentów z ospą wietrzną, a ryzyko wzrasta wśród palaczy. Powikłania neurologiczne mogą się zdarzyć, w tym najczęściej ostra ataksja móżdżkowa, objawiająca się problemami z równowagą, ataksją i mową szarpaną. Rzadziej mogą wystąpić zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, a jeszcze rzadziej niebezpieczne zapalenie mózgu, które może prowadzić do trwałych konsekwencji, takich jak utrata słuchu, napady, paraliż i inne deficyty neurologiczne.
Powikłania, takie jak: kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie stawów, zapalenie serca, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie trzustki, zapalenie jąder czy zapalenie wątroby występują rzadko. Ospa wietrzna może powodować zapalenie różnych części oka, na przykład tęczówki, naczyniówki lub ciałka rzęskowego. Jeśli zakażona zostanie kobieta w ciąży, mogą wystąpić problemy położnicze, w tym poronienie, przedwczesny poród oraz wrodzony zespół ospy wietrznej, którego ryzyko ocenia się na około 1-2%. Z tego powodu ciężarne kobiety, które nie przeszły ospy wietrznej, powinny jak najszybciej skonsultować się z lekarzem po kontakcie z osobą chorą.
U osób, u których istnieje ryzyko poważnego przebiegu ospy wietrznej, w tym u zdrowych dorosłych, a zwłaszcza u osób z osłabionym układem immunologicznym, stosuje się lek przeciwwirusowy - acyklowir - który zmniejsza czas trwania choroby oraz obniża prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań. Lek ten nie niszczy wirusów, lecz ogranicza ich namnażanie, dlatego kluczowe jest, aby zaaplikować go jak najszybciej w pierwszych dniach wystąpienia objawów. Leczenie miejscowe zmian skórnych oraz stosowanie środków łagodzących świąd mają charakter wspomagający.
Nasi lekarze odpowiedzą na Twoje pytania.
E-Zwolnienie za 79 złUmów wizytę już dziś i szybko uzyskaj e-zwolnienie!
Sprawdź ostatnie wpisy o zdrowiu i medycynie na naszym mikro blogu
Po skończonej konsultacji otrzymasz potwierdzenie wystawienia zwolnienia lekarskiego. Wybierz naszą poradnie i ciesz się spokojem oraz satysfakcją.